من چند نفرم

یکی از اختلالات نادر، اختلال تجزیه هویت یا DID است. این اختلال، انتهای طیف “تعداد شخصیت درون یک شخص” است.

انتهای مخالف این طیف، یک انسان دارای هویت یگانه و کاملاً منسجم است که اگر وجود داشته باشد، بسیار نادر (و سالم) است. انسان تقریباً سالم و رشد یافته، به سمت این انتهای طیف حرکت می‌کند.

واقعیت این است که همه ما در جایی بین این دو انتهای طیف قرار داریم. با کمی جستجو، عکس جالبی پیدا کردم که چنین مفهومی را نشان می‌دهد:

من از وقتی یادم می‌آید با این مفهوم درگیر بوده ام و حتی در چرک نویس ها یا دفترهای یادداشتم به آن زیاد اشاره می کردم؛ به اینکه انگار من چند نفرم.

در فیلم، رمان یا آثار هنری دیگر هم این را زیاد دیده‌ام. دو فیلم برجسته در این زمینه سراغ دارم اما چون اگر اسم آنها را بیاورم، داستان فیلم لو می‌رود، به آنها اشاره نمی‌کنم.

متاسفانه در روانشناسی که حوزه اصلی مورد علاقه ام هست این را زیاد نمی‌بینیم. در غالب مدلهایی که داریم، روان انسان را به بخش‌های متعددی تقسیم می‌کنند اما به زیر شخصیت نه. تفاوت بین این دو بسیار مهم و اساسی است. وقتی از زیر شخصیت صحبت می‌کنیم، یعنی زیر بخش هایی در درون ما هستند که هر کدام، احساسات، افکار، انگیزه‌ها، رفتارها، سن و … خاص خود را دارند.

یکی از دلایل علاقه بسیار من به مدل IFS که در پست دیگری در مورد آن صحبت کردم، همین موضوع است. در این مدل، به شکل بسیار کارامدی چنین واقعیتی در نظر گرفته شده است.

برای اینکه چنین مفهومی را خوب درک کنیم، کافیه یک یا دو کتاب در این زمینه بخوانیم (پیشنهاد من همین مدل IFS هست)، همچنین لازم است آگاهی خوبی نسبت به روان و درون خود داشته باشیم.

برایم سخت است که چنین موضوع مفصل و مهمی را چنین ناقص و خلاصه وار توضیح بدم اما با توجه به محدودیت زمانی که دارم ناچارم.

شیر واقعی سه بعدی، گربه نقاشی دو بعدی

گاهی که در مورد چنین موضوعاتی صحبت می‌کنم، حس می کنم دارم تلاش میکنم شیر واقعی بزرگی را وصف کنم

اما در نهایت نقاشی یک گربه در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد.

اما گاهی که در انتقالی مفهومی که مدنظرم هست قوی‌تر عمل می‌کنم، یا مخاطب دانایی دارم که کار من را ساده تر می‌کند و آن مفهوم را دریافت می‌کند یا با موضوع مورد صحبت آشنا است، می‌توانم تقریباً چیزی نزدیک به آن شیر اصلی را ترسیم کنم.

بگذریم.

این نوشته، مقدمه‌ای بود برای بعضی از نوشته‌های بعدی که در آنها به “بخشی از من” یعنی یکی از بخش‌ها و زیر شخصیت‌هایم اشاره خواهم کرد.

در نهایت مایلم این رو هم بگویم که یکی از هدف های اصلی من در زندگیم این است که از بیشترین بخش‌ها یا افراد درونم آگاه بشوم و به نحوی اینها را به سطح بیاورم و با هم بقیه بخش‌ها آشتی بدهم و هماهنگ کنم. به عبارتی تلاش می‌کنم که تبدیل شوم به یک مجموعه منسجم و هماهنگ که یک مرکز ثقل درونی و جهت و سمت و سوی مشخصی دارد.