از رکورددار حافظه گینس تا دوره Superbrain جیم کوییک

+خیلی اتفاقی پست جدید هیوا رو دیدم. بعد از خوندن پست یه سری مطالب خیلی پراکنده توی ذهنم اومد و تصمیم گرفتم همینجا بنویسم. هیوا که از پراکنده نویسی های من خبر داره:) ولی برای شما خواننده احتمالی باید یه بیانیه رفع مسئولیت(Disclaimer) بنویسم که اینجا خیلی پراکنده گویی وجود داره و ممکنه تهش هیچ چیز باارزشی هم به چشمتون نخوره:)

_راستش منم چندسال قبل درجریان “تقلا”ها و سوالات بنیادی که راجع به مغز،ژن،هوش،موفقیت،جبر و اختیار و … داشتم به این کتاب ها و مطالبی که راجع به تقویت ذهن و حافظه بود برخوردم.بعضی مواقع که جَوگیر! تر بودم بعضی از تمرین هاش رو انجام میدادم. اما نکته اش این بود که همیشه با یه بدبینی عجیب این کارو میکردم و هیچ وقت اعتقاد نداشتم که این چیزا کار میکنه. همیشه هم به نوعی نویسنده های کتاب رو توی دلم مسخره میکردم که ببین این بابا!چقدر توی توهم بوده که فکر میکنه با حفظ کردن مثلا چهار تا کلمه یا کد گذاری میتونه عملکرد مغز رو فلان قدر ارتقا بده. اون موقع بود که اون منتقد درونی بی رحم می اومد و بهم میگفت احمق! آخه تو کی باشی که داری راجع به این نویسنده نظر میدی تو برو رزومه و موفقیت های این آدم رو ببین اونوقت اظهار فضل کن. و اونجا بود که یه بخش دیگه از وجودم بهم میگفت ببین اینا همه شون به یه سری موفقیت هایی رسیدن و الان میخوان به امثال ما که ابتدای راه ایم بگن که صرفا با حفظ کردن چند تا عدد و کد میتونین اینقدر ذهن تون رو ارتقا بدین و به موفقیت برسین. اینا دارن با این کارا،حواس من و بقیه رو از “عوامل اصلی” موفقیت پرت میکنن و حتی شاید به نوعی میخوان حسادت مردم رو هم گم راه کنن که خودشون دیگه برای تیر حسادت مردم سیبل نباشن! ،یه جور “تئوری توطئه”.

خلاصه گذشت و گذشت و توی این کشمکش های بین بخش های مختلف و بخاطر حس های بدی که از این جنگ درونی داشتم،از مطالب مربوط به تقویت مغز و حافظه بیزار شدم. و هیچ وقت هم دلیلش رو نمیدونستم. اما از چندسال پیش که با دکتر مکری آشنا شدم فهمیدم که یکی از “متهم های اصلی پرونده” این باور و مدل ذهنی به نام (تئوری درونی بودن و ذاتی بودن هوش و استعداد) بود.

بخش عمده چیزی که باعث میشد فکر کنم که این مطالب بدردنخور و سطحی هستن،این باور بود که ما هوش و استعداد فیکس و ثابتی داریم(Entity Theory) و بعضی ها دارن و بعضیا هم ندارن دیگه! و بقیه اش زور زدنِ الکیه.(مشابه نگاهی که آرتور ینسن در مورد سیاه پوست های ساکن آمریکا داشت) و خب بی تعارف اگه بخوایم دنیا رو این مدلی ببینیم؛باورهایی مثل جبر و اختیار یا حتی وجود خدا و عدل الهی! هم؛همزمان به شدت زیر سوال میره و باید دنیا رو جور دیگه ای ببینیم.

پس اینجا بود که فهمیدم ظاهرا ما نوع نگاه دیگه ای هم به مساله Intelligence داریم؛ و اونم دیدگاهی به نام(Incremental Theory) هست. برای جلوگیری از طولانی تر شدن کامنت،این موارد رو خیلی باز نمیکنم.ولی این همه روضه خوندم که بگم “نظرشخصیم” اینه که شاید برای اینکه بتونیم بهره بیشتری از این دوره ها و کتاب ها ببریم؛لازم باشه که اول دیدگاه خودمون یا به اصطلاحِ خانوم کارول دوک(Carol Dweck) طرز فکر یا Mindset خودمون رو درست تر کنیم و کمی راجع به مسائلی مثل:انعطاف پذیری عصبی یا نوروپلاستیسیتی مغز و … بخونیم؛که دیدِ واقع بینانه تری راجع به تاثیر و کارایی این تمرین ها روی ذهن مون داشته باشیم.
(فکر کنم الان کتابی که درمورد تقویت حافظه روی بورس تر باشه نسبت به سایر کتاب ها؛کتابِ قدم زدن روی ماه با اینشتین از جاشوا فوئر باشه).

_قبل از اینکه بخوام وارد بخش اصلی صحبتم بشم باید بنویسم که امیدوارم اینکه میخوام از برخی از این عزیزان! اسم ببرم باعثِ بار حقوقی برای هیوا یا وبلاگش نشه. اگه اینجوریه؛از هیوا میخوام که یا این کامنت رو منتشر نکنه یا هرجاش رو خواست به صلاح دیدِ خودش سانسور کنه.

راستش قبلا منم مثل اکثر مردم با توجه به رپورتاژها و تبلیغات وسیعی که این اشخاص در جاهای مختلف انجام میدن اسم آقای “مرتضی جاوید”به گوشم خورده بود و چندباری هم به صورت خیلی اتفاقی به پیج ایشون توی اینستاگرام برخورد کرده بودم. حقیقتا مثل اکثر اوقات که تعداد زیادی از سلبریتی ها و بلاگرها رو جدی نمیگیرم؛ایشون هم فقط
“در حد یک اسم” گوشه ذهن من جا داشت. تا اینکه در دوران دبیرستان،یک روز ساعت درس دینی یکی از بچه ها به معلم گفت که یک کلیپ “روشن گر” و خیلی خوب از یه آدم “موفق” راجع به “مساله نماز” داره و میخواد اون رو به همه نشون بده.
خلاصه کلیپ رو پخش کرد و یه آقایی با کت و شلوار شیری رنگ(اگه اشتباه نکنم) اومده بود و داشت از نماز برای مردم صحبت میکرد. اولش هی چشمم رو گرد میکردم و دقت میکردم که خدا قیافه این آدم برای من آشناست. بعد دیدم که بله خود آقای مرتضی جاوید هست. توی اون کلیپ که فکر کنم حدود 25 دقیقه بود،ایشون صحبت هایی در مورد نماز کرد که بیا و ببین! از ربط دادن نماز به چاکراه و یوگا، تا فضل الهی و ثروت مالی و… .(یه چیزی توی مایه های “حاج آقا یونگ” از برخی از به اصطلاح یونگین های معروف!) از قضا اکثر بچه ها هم جوری عنان از کَف داده بودن که فکر کنم وقتی پاشون رسیده بود خونه،برای باز شدن چاکراه ها و رسیدن به ثروت و حوری های بهشتی؛1000 رکعت نماز به جا آوردن:)

اونجا بود که اسم این آدم توی ذهن من موند که اگه این آقا تخصص زبان داره و خودش رو “مدرس زبان” معرفی میکنه،پس چرا داره به سبک “مدرسان و واعظان مرگ” صحبت میکنه؟!

مدتی قبل هم لایوش رو نگاه میکردم که توی اون لایو داشت به طور مستقیم با مردم به صورت تلفنی صحبت میکرد و به مردم راهکار میداد(در همه زمینه ها) موردی که توجهم رو بیشتر جلب کرد،راهکارهای ایشون به جوانی در آستانه سن بلوغ بود که زنگ زده بود بپرسه چه طور میتونه خودارضایی رو برای همیشه ترک کنه.

فکرکنم بشه تصورکرد که نوجوانی توی اون سن و سال با این همه احساس گناهی که ازطرف جامعه و مذهب و مردم و… بهش تزریق شده و اون منتقدهای درونی قدرتمندی که حتی باعث میشه اون جوون پشت تلفن آروم صحبت کنه که یه وقت کسی صداش رو نشنوه؛اون وقت این آقا جوری به این نوجوون احساس گناه مضاعف داد و راهکارهاش هم طبق معمول یه چیزای کلیشه ای و بدردنخور که فکر کنم حال اون نوجوون رو بسیار بدتر؛ومنتقد های درونیش رو بسیار قدرتمندتر کرد.

بعد از اون لایو،چندروز بعد یه لایو دیگه گذاشت و در ابتدای اون لایو میگفت که برخی از تنگ نظران(!) به نحوه تلفظ و ادای کلمات من ایراد گرفتن و این که فلان جا یه تٌپٌق زدم و فلان گرامر رو اشتباه گفتم که چیزی نیست! و همه ی منتقدان رو تنگ نظر و حسود خطاب کردن و با گفتن چند ذکر و وِرد دینی؛همه رو گناهکار دونستن ولی یه سوزن به خودشون نزدن!

_ یا افراد دیگه ای مثل استاد(!)سید حسین عباس منش که هیوا به مصاحبه اش با محمدرضا اشاره کرد. و اینکه چندروز پیش که داشتم کامنت های زیر یکی از پست های محمدرضا شعبانعلی رو میخوندم؛ اگه دقیق گفته باشم یکی کامنت گذاشته بود و درباره این قانون و صحبت های محمدرضا و عباس منش پرسیده بود؛جواب محمدرضا دقیق یادم نیست؛ولی مضمونی که به یادم میاد این بود که محمدرضا گفت که حرف غلط و غیرعلمی همیشه غلطه حتی اگه افراد مختلف در زمان های مختلف اون رو بگن(امیدوارم درست و دقیق گفته باشم).

_درمورد وب آموز و “محمد جرجندی” که هیوا اشاره کرد؛منم سالهاست که وب آموز و محمدجرجندی رو میشناسم؛خیلی تحسینش میکنم و حتی گاهی بهش غبطه میخورم(دلایل مختلفی داره یکیش این که احساس میکنم به قول آلن دوباتن،اضطراب منزلت(Status Anxiety )بالایی نداره و با تمرکز میتونه کار تخصصی خودشو انجام بده و …) بعد از سال ها مبارزه مستند و دقیقِ وب آموز با مواردی مثل:قمار،ارزش افزوده و… ؛و دیدنِ افراد دیگه ای که سالها زحمت کشیدن که برخی خرافات رو از ذهن مردم پاک یا کم رنگ کنن(مثل برخی روشن گری هایی که بعضا در مورد طب سنتی یا طب های آلترناتیو) انجام شده؛چرا بازم آیت الله(!) تبریزیان هایی هستن که بخوان روغن گل بنفشه شون رو تویِ ملت فرو کنن!

یا بعضی ها که راست راست راه میرن و توی چشم مردم نگاه میکنن و با درجه علمی”پروفسور”! از قوانین کائنات صحبت میکنن و بسته های “پول باکس” خودشون رو به انضمام شاخه گلی رُز،به همراه خارهاش توی پاچه(یا جاهایِ دیگه!) مردم “فرو می کنند”.

اگه بخوام خیلی سهل گیرانه و با صرف نظر کردن از عوامل و دینامیک های پیچیده علوم شناختی،علوم اجتماعی یا حتی جامعه شناسی و روان شناسی اجتماعی صحبت کنم،می خوام این پایین “نظر کاملا شخصی” خودمو توی چندتا قالب بگم.

_قالب اول:بارها از پٌررویی و وقاحت این دسته از اغواگران اجتماعی؛مات و مبهوت موندم! کسانی که با وقاحت و جسارتی کم نظیر، جلوی دوربین میان و دروغ ها یا اجناس شون رو با پررویی تمام به مردم قالب میکنن.

اگه بخوایم از افرادی مثل میلاد حاتم آبادی فراهانی(میلاد حاتمی) 23 ساله و کسایی مثل ساشا سبحانی و پویان مختاری و انگل هایی از این قماش صرف نظر کنیم،به افراد جالبی که توی فیلدها و زمینه های دیگه؛با ژست های بعضا اینتلکچوال و فرهیخته مشغول اغوای مردم هستن میرسیم.
اولین چیزی که به نظرم توی همه انواع این افراد اغواگر مشترک بود؛”یه نوع اطمینان عجیب و غریب” به خودشون بود.(البته ممکنه که این هم صرفا پرسونای خودشون باشه و ناشی از مهارت خوبشون توی ساختن پرسونا) ولی وقتی که این اعتماد عجیب و غریبشون رو میبینم؛هربار ناخودآگاه این جمله از نیچه توی ذهنم تداعی میشه که:

“تمام فریبکاران بزرگ در یک خصوصیت مشترک اند و قدرتشان را مدیون آن هستند.آن ها در هنگام فریبکاری به خودشان مطمئن اند و به واسطه همین خصوصیت است که این چنین افسونگر و تاثیرگذار با اطرافیانشان سخن می گویند” -فردریش نیچه

یا حتی اینکه خیلی از مردم سواد کافی توی این زمینه ها ندارن و به قول دکتر مکری عزیز به نقل از یکی از دانشمندان:(مردم توانایی جدا کردن شانس از مهارت رو ندارن) و اینجاست که یکی از خطاهای شناختی به اسم “توهم کنترل”(ilusion of control) به وجود میاد.

مثلا فردی مثل آزمندیان و امثالهم، شانس آوردن که توی زمانی متولد شدن که با تقاضای توده مردم و تغییرات جهانی و ظهور صنعتی مثل کوچینگ که به قصد پالایش افرادی از طبقه متوسط و فقیر ولی با جاه طلبی بسیار ظهور کرده بود همگام شدن.

_مورد بعدی به کپی کاری ها و بعضا سرقت ادبی هایی برمیگرده که بعضی ها با وقاحت تمام اون رو انجام می دن(
البته توی این مورد استثنا موضعم یکم فرق داره چون مواردی مثل کپی کاری و قانون کپی رایت و کپی کاری از محتوا های خوب؛به نظرم یکم پیچیده ست).

مثلا آیا کپی کاری هایِ افرادی مثل”بهزاد چاووشی” از حرف ها و مقالات و کتاب هایی که آقای دکتر آذرخش مکری عزیز معرفی میکنن،اگر جنبه های اخلاقی و حقوقی و حتی اینکه خیلی وقت ها این کپی کاری ها اتفاقا به ضرر بهزاد چاووشی تموم شده چون بخاطر کپی کاری یا برش زدنِ بد از حرف های دکتر مکری،مطالب ناقص در اومدن یا حتی دقیقا متضاد اون چیزی بوده که دکتر مکری در انتها نتیجه گرفتن چون اومدن آبی که از سرچشمه میومده رو از وسطای راه که گِل آلود بوده برداشتن؛و بردن و جایِ دیگه در قالب پور.ن محتوا به عنوان آبِ سرچشمه جا زدن!

ولی خب سوالی که پیش میاد اینه که آیا اگه بخوایم از نظر هزینه و فایده حساب کنیم و با نگاهِ استراتژیکِ بلند مدت توام با تفکر سیستمی به ماجرا نگاه کنیم،آیا کپی شدن و سرقت غیراخلاقی از آثار دکتر مکری ولو به صورت ناقص،توی این مارکتی که افرادی مثل مرتضی جاوید و علیرضا آزمندیان و پریسا نصری فعالیت میکنن؛ مفید”تر” نیست!؟

{ از بس طولانی شد؛باید این رو توی کروشه بگم:) که،با همین وضع وانفسایی که توی این زمینه ها وجود داره؛هستند کسایی که دارن با تمرکز و مهارت،وبدون هیچ حاشیه ای پیش میرن.مثلا در زمینه آموزش روابط و چیزهایی مثل روابط عاطفی،فردی رو میشناسم که حتی کسانی مثل دکترشیری یا همین پریسا نصری و … مطالبشون رو عینا یا با اقتباس کپی برداری میکنن و با قیمت های گزاف و اضافه کردنِ مطالب زرد برای جذب مخاطب،با قیمت های میلیونی به مردم می فروشن.}
البته تسلط ایشان در زمینه هایی مثل شناخت دنیای زنانه و … تقریبا به حدیه که مراجعین شون به شوخی بهشون میگن “خواجه حرم سرا” 🙂
البته به غیر از زمینه روابط و بحث عاطفی و زوج درمانی و خانواده درمانی؛در زمینه های دیگه ای هم صاحب نظر ان؛دوست نداشتم در مورد یکی از افراد مهم زندگیم که خیلی هم دوستشون دارم اینقدر سطحی و ساده صحبت کنم ولی احتمالا بعدتر مطلبی راجع به ایشان بنویسم. و امیدوارم که بتونم ایشون رو هم خصوصی تر به هیوا معرفی کنم.

_قالب دومی که به نظرم رسید و جرقه اش توی ذهنم زده شد،پیوند اینکه چرا مردم ادعاهای شیادها و برخی از افرادی که معلوم نیست چطور به رسانه هایی مثل رسانه ملی راه پیدا میکنن و مردم رو اغوا می کنن و رابطه اش با مواردی مثل جهل توده مردم یا نداشتن آموزش های درست یا حتی مواردی مثل کم هوشی و حماقت مردم به ذهنم رسیده بود که میخوام بخشی از مساله رو از زاویه کتابی که این هفته دکترمکری معرفی کردن به صورت نظر شخصی و طبیعتا آلوده به تجربیات شخصی و پیش داوری ها و ناکامی های وجودی خودم بررسی کنم.

کتاب (Scientifical Americans) اثر Sharon A. Hill،و ترجمه ای که دکتر مکری براش پیشنهاد دادن،”آمریکایی های علمیانه” ست.
بخشی از این کتاب به طور خلاصه به این می پردازه که چرا ما در عصر انفجار اطلاعات،بازم شاهد علوم و باورهایی مثل:مراکز جستجوی ارواح،فرازمینی ها و بشقاب پرنده و … هستیم و همچنان این موضوعات طرفداران فراوانی دارن و خیلی ها محتوا های این برنامه هارو باور دارن و اونا رو علمی تلقی میکنن.
یکی از جنبه هایی که توی کتاب بهش اشاره شده اینه که:خیلی از افراد توانایی تفکیک روش شناسی دقیق علمی از شبه علمی رو ندارن و با شنیدنِ اصطلاحات پیچیده فیزیک و زیست شناسی و… و دیدن عناوینی مثل”پژوهشگر” و “کارشناس” (شاید بتونیم در نمونه های بومی به چیزایی مثل سلطان حافظه و پروفسور و قانون جذب اسلامی اشاره کنیم)به محتوای صحبت ها اعتمادی نمی کنن.

طبق گفته کتاب،از طرفی هم اشتیاق به دانشمند بودن و خود رو نظریه پرداز نامیدن،و برگزاری کنفرانس و سخنرانی در بین انسان ها روز افزون عه. و ظاهرا قوانینِ سفت و سختی علیه اون هم توی غرب در نظر نگرفتن(دیگه ایران بماند).

یعنی به موازات علم،یک جریان پررنگ علم نما وجود داره که تاحدی هم سودآور و سرگرم کننده ست و اتفاقا خیلی جذاب هم ادایِ علم رو در میاره!

آقای دکتر مکری معتقدن که شاید بتونیم نسبت علم به این علوم کاذب رو شبیه دارو به پلاسبو در نظر گرفت. و شباهت هایی بین مکانیسم شبه علم بادارونما وجود داره!

و به عنوان حسن ختام بریم سراغ پی نوشت ها 🙂

*اول اینو بگم که ممکنه بخش های زیادی یا حتی همه نوشته هایِ بالا به قول هیوا،یه جور تئوری پردازی و قصه بافی باشه صرفا برای اینکه این مطالب رو فرافکنی کرده باشم یا نخوام با ناکامی های وجودی خودم روبرو بشم یا به قول
مولوی: پیش چشمت داشتی شیشۀ کبود/ زان سبب عالم کبودت می نمود!

*دوم اینکه به نظر خودم آشفته نویسی و زیاده گویی هایِ زیادی توی نوشته بالا بود و فکر نکنم بشه نتیجه خاصی ازش گرفت،فقط یه سری از چیزایی که با خوندن پست هیوا توی ذهنم جرقه زد رو نوشتم.

* پیش نویس این کامنت رو همون شبی که هیوا تازه پست رو آپلود کرده بود نوشتم و این چند روز بخاطر اهمالکاری و کارای متفرقه دیگه نتونسته بودم کاملش کنم .

**پی نوشت آخر:باتوجه به اینکه اسم افراد مختلفی توی کامنت اومد و تازه کلی ام خود سانسوری کردم که لحنم رو کنترل کنم،باز امیدوارم گونی که آماده میکنن برای اینکه منو بندازن توش،زیاد تنگ نباشه :)))))

سلام و وقت بخیر
خیلی مطلب روشن کننده‌ای بود.
شما دغدغه‌های جالبی دارید.
دغدغه‌هایی که در لایه‌ی ناخودآگاه خود من هم وجود داره، اما بهشون به صورت خودآگاه و منظم فکر نکردم.
برای همین مطالب شما شیرین هستش.
امیدوارم که هر روز که از خواب بیدار میشم، یک مطلب آموزنده از شما بتونم که بخونم.